درآمدی بر معماری آرکی تایپی(گهن الگویی)

در آمدی بر معماری آرکی تایپی (کهن الگویی)

دنیای هنر از ابتدا تاکنون در تلاش است دنیای درون یک هنرمند که سرشار از شادابی، سرزندگی و حتی زشتی بوده باشد را نشان دهد. همچنین تلاش میکند تا انرژی هایی که از دیگران، محیط و جامعه می گیرد را نشان دهد. انرژی خاص هنرمند از مکان و زمان نشأت می گیرد ولی نحوه ی ارائه آن در آثار هنری از دوران قبل و ذهنیت گذشته ی هنرمند نشأت می گیرد.

قرن بیستم نسبت به دیگر قرن ها با تلاش ،خلاقیت و نوآوری بیشتری در زمینه ی معماری همراه بود؛ بطوری که در این دوران شروع به سبک شناسی کردند و هنرمندان برای خلق و مطرح کردن پدیده های نوآورانه و جدید و ایجاد آثار هنری خاص رغبت بالایی داشتند. در این دوران به تاثیرگذاری بر مخاطب و همچنین مطرح کردن سازنده ی اثر (هنرمند) بیشتر توجه می شده است، به گونه ای که خلاقیت را در انجام کار های غیر عادی و دگرگون کردن ذهن بیننده و وارد کردن شک بر مخاطب می دانستند.این نوع نگرش به آثار هنری و فرم های ساخته شده، که میان اثر و مخاطب ارتباط وجود نداشت و باعث ایجاد سردرگمی می شد، در اوایل قرن بیست ویکم به تدریج از میان رفت؛ هرچند که برای فرار از این آشفتگی و سردرگمی از فضا ها و فرم های دیجیتال که بر پویای و نشاط اثر می گذاشت، استفاده می شد؛ اما چون این فضاها ماهیت مجازی داشتند و از دنیای واقعیت دور بودند، بازهم موفق نشدند راه حلی برای ایجاد ارتباط بین مخاطب و اثر باشند. در دهه های اخیر معماران نیز به خلق آثاری جدید،پیشرو ،خلاقانه و نوآورانه پرداختند که رفته رفته منجر به هرج و مرج و سردرگمی شده است.

اما ذات معماری به این ها محدود نمی شود؛ معماری یک مقصد، یک مکان یا رویدادی نیست که در فضا و فرم رخ می دهد؛ معماری ماندگار بی زمان و بی مکان است.ابداع قواعد هنری جدید و نوآوری در معماری بدون توجه به دوران گذشته، تجربه ی انسان ها و هویت فضا، شاید در مقطعی جذاب بوده و خواهان داشته باشد ولی پس از مدتی این فضا به فراموشی سپرده خواهد شد و فضا به نابودی ختم می شود؛ در اصطلاح این معماری "خودویرانگر" خواهد بود.

معماری بهترین حس و بهترین لحظات را توسط زندگی در فضا به ما می دهد و باتوجه به این که معماری در مقیاس بزرگتر از فضای محدوده ی زندگی انسان و در حد منطقه ای و فراشهری تاثیر دارد، نمی توان علایق و خواسته های شخصی را در ایجاد و خلق یک فضا و اثر هنری واردکرد.

اما دلیل این هرج و مرج و آشفتگی که هیچ محدودیت و چارچوب مشخصی برای آن وجود ندارد این است که معماران از نظر روانشناسانه، که به بررسی خواسته های کلی جامعه باتوجه به اقلیم و شرایط فرهنگی و اجتماعی هر منطقه می پردازد، به موضوع نگاه نکرده اند و هرکس با توجه به شناخت و برداشت خود به خلق اثر می پردازد.

حال با بررسی معماری آرکی تایپی (کهن الگویی) می توان به فضا هایی دست یافت که به نیاز های روحی انسان پاسخ داده و الگو های پایداری را برای معماری جهانی مشخص کرد؛ کهن الگو ها نیز جهانی هستند؛ یعنی در همه ی مکان ها زمان ها به یک معنی و مفهوم می باشند.

با بررسی آرکی تایپ ها (کهن الگو ها) به چگونگی تاثیر معماری آرکی تایپ در شکل گیری فرم و نماد ها دست می یابیم.آرکی تایپ ها برای ما الگو های اصلی و پایداری را مشخص می کند که حاصل تجربه ی جمعی بشر از گذشته تاکنون بوده و در حافظه ی ناخوآگاه انسان ذخیره شده است.

تأثیرات محیطی و اجتماعی در دوران زندگی اشخاص، سهم کم؛ و وراثت و تجربه سهم بیشتری در ناخودآگاه انسان دارد؛ درنتیجه تمام افراد کهن الگو های مشابه یکدیگر را به ارث برده اند.شرایط خاص اقلیمی، جغرافیایی، منطقه ای و ناخودآگاه شخص خالق اثر باعث ایجاد تغییرات اندکی در این الگو ها شده است؛ اما همه ی آن ها دارای محتوای مشترک و اصلی هستند که باعث ایجاد ارتباط بین همه ی انسان ها شده است.

معماری بر اساس کهن الگو ها، معماری آرکی تایپی(کهن الگویی) را بوجود آورده است که دارای تضاد و تناقض های متعددی است.معماری آرکی تایپی در عین ثبات و ایستایی، پویا و زنده است؛ در عین واقعی بودن، ذهنی است؛ و در عین بی زمانی، جاودانه است.در معماری آرکی تایپی والاترین هدف انسان است و همچنین تعداد اولیه ی کهن الگو ها و نمونه های پایه محدود؛ ولی تنوع آن ها در ایجاد فرم ها بیشمار است.

نمونه ساختمان های آرکی تایپی(کهن الگویی)